Jak zmarła najbardziej harda i wyszczekana dziewczyna z KPN?

Niezwykłe losy Joanny Kempińskiej przypomniała w swym zeszłorocznym, zamieszczonym na łamach „Śląskiego Kuriera WNET” tekście jej znajoma Maria Czarnecka, z której wspomnień skorzystałem. Poza tym postać mieszkanki naszego miasta przybliżył też film dokumentalny Anity Gargas „Za zasłoną milczenia”. Telewizja Polska wyemitowała go w grudniu zeszłego roku. 

Pozytywna energia

Czarnecka wspomina Kempińską tak: „Od jej śmierci minęło 35 lat, a ja nadal mam w pamięci burzę złotych loków, niesamowity błysk w Jej oczach. Oprócz tego silny i zdecydowany uścisk dłoni, uśmiech, którego trudno było nie odwzajemnić. Emanowała radością, którą dzisiaj nazwalibyśmy pozytywną energią”. 

Kempińska wraz z rodzicami mieszkała na osiedlu przy nieczynnej już kopalni Rozbark. Uczęszczała do IV Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego. W szkole wyróżniała się talentem matematycznym. Już jako uczennica zaangażowała się w działalność antykomunistyczną, wiążąc się z uznawaną wówczas za bardzo radykalną KPN. Początkowo jako członek tak zwanego Młodzieżowego Ruchu Oporu zajmowała się głównie kolportażem ulotek i wydawnictw tej organizacji oraz „Solidarności”. Czarnecka tak opisuje tamte wydarzenia: „I tak oto w ramach kolportażu taszczyłyśmy niemiłosiernie ciężkie paczki z bibułą. Najczęściej przenosiłyśmy materiały z jednego punktu do drugiego, chodząc parami lub w trójkę. Żadna z nas nie miała postury atlety, a torby swoje ważyły. Asia nie narzekała, żartowała, że jest okazja, by wypracować muskulaturę”.

Stworzyła sieć 

Z czasem cenionej Joannie Kempińskiej zaczęto zlecać coraz bardziej odpowiedzialne, a co za tym idzie niebezpieczne misje. Działacz KPN i jej ówczesny lider w naszym regionie Adam Słomka chciał, by stworzyła dobrze zakamuflowany i skuteczny system łączności alarmowej. Wymagało to solidności, ale bytomianka była solidna i skrupulatna. Nic więc dziwnego, że w krótkim czasie dzięki jej zaangażowaniu powstała sieć zapewniająca dobrą łączność Śląska z kierownictwem w Warszawie oraz grupami KPN z innych miast. Obejmowała ona kontakty z drukarniami KPN, punktami kolportażu NSZZ Solidarność, strukturami w śląskich zakładach pracy oraz strukturami terenowymi w niemal wszystkich miejscowościach na terenie województwa katowickiego. Jak pisze Czarnecka: „Adam Słomka stwierdził po latach, że „ta struktura tworzona od podstaw (…) stała się filarem nieprzerwanej i skutecznej działalności KPN aż do czasu wywalczenia przez nas Niepodległości w 1993 r., tj. wyrzucenia wojsk sowieckich z Polski”. Warto pamiętać, że Joanna Kempińska miała w tym swój niemały udział”.

Działalność Kempińskiej nie mogła ujść uwadze Służbie Bezpieczeństwa. Jesienią 1982 roku, gdy uczęszczała do klasy maturalnej esbecy pojawili się w mieszkaniu. Zatrzymano ją i skazano na mocy dekretu o stanie wojennym. Wojskowy Sąd Garnizonowy uznał Kempińską: „za winną tego, ze w okresie od maja do czerwca 1982 r. w Katowicach i Bytomiu brała udział w związku »Młodzieżowy Ruch Oporu«, mającym na celu sporządzanie i kolportaż nielegalnych pism i wydawnictw w ten sposób, że podjęła się funkcji łączniczki i przenosiła w celu rozpowszechniania wydawane drukiem przez członków związku pisma i wydawnictwa zawierające fałszywe wiadomości, mogące wywołać niepokój publiczny lub rozruchy”. 

Świadectwo esbeków 

Wyrok musiał być surowy: bezwzględna kara więzienia. Rok później, już po zniesieniu stanu wojennego Sąd Najwyższy PRL uchylił w całości ten werdykt i uznał, że sprawę ponownie ma rozpatrzyć wrocławski Sąd Śląskiego Okręgu Wojskowego. W efekcie karę więzienia zamieniono na nadzór kuratorski. Poza tym uczennicę relegowano z liceum. Przestraszyć komunistom się jej jednak nie udało. Od działalności niepodległościowej nie odciągnęły ją także kolejne przesłuchania na SB. Z czasem esbecy z Katowic nieświadomie wystawili Kempińskiej świetne świadectwo. W swych dokumentach opisywali ją bowiem jako: „najbardziej hardą i wyszczekaną dziewczynę KPN, jaką kiedykolwiek widzieli podczas przesłuchań”.

Ten okres życia swej przyjaciółki Maria Czarnecka podsumowuje tak: „Wymagało to od niej niesamowitej odwagi. Życie w ciągłym zagrożeniu nie wpłynęło na jakość i solidność wykonywanych przez nią zadań. Myślę, że wiele osób, które w tamtym czasie zetknęły się z Asią potwierdzi, że dekonspiracja i to, co później po niej nastąpiło, a więc procesy przed sądem wojskowym w rygorach stanu wojennego, represje ze strony SB, dotykające również Jej Rodziców, wszystko to sprawiło, że Asia stała się dojrzałą i w pełni świadomą działaczką KPN. Zostało to dostrzeżone i docenione przez jej kierownictwo. W dowód zaufania powierzono Asi funkcję Zastępcy Szefa Okręgu Śląskiego KPN”.

Prezenterka

W roku 1984 bytomianka współtworzyła Radio KPN. Była jego prezenterką, a pierwszą transmisję nadano z jej mieszkania. Aktywnie działała w organizacji studenckiej KPN, a w roku 1985 znalazła się w ścisłym kierownictwie śląskiego oddziału. Wówczas też SB objęło ją ścisłą inwigilacją, a w jej otoczeniu pojawił się agent. Istnieją podejrzenia, że był on ostatnią osobą, która widziała Kempińską żywą. Jej ciało znaleziono w czerwcu 1985 roku w mieszkaniu przy ulicy Matejki, które wcześniej przejęła po zmarłej krewnej. Lokal był usytuowany na parterze i idealnie nadawał się na miejsce konspiracyjne, bo przez okno można było z niego uciec na podwórko i dalej.

Wedle oficjalnej wersji młoda działaczka miała popełnić samobójstwo, ale wątpliwości były tak ogromne, że od samego początku nikt nie wierzył w taki scenariusz. Samobójstwo nie pasowało do Kempińskiej, osoby pogodnej i kochającej życie, a przede wszystkim twardo stąpającej po ziemi. Ciało znajdowało się w kuchni. Uwagę zwracały szczegóły. Zmarła miała na sobie kapcie, których nigdy nie nosiła, bo ich nie lubiła. Podejrzane było też to, że zasłony w kuchni były szczelnie zasłonięte, nawet spięte agrafką. Zdaniem bliskich zmarła nigdy tak nie robiła. 

Co zrobi IPN? 

Jak zatem umarła? Być może wyjaśni to śledztwo IPN, o wszczęcie którego w piśmie skierowanym do szefa katowickiego oddziału oraz tej instytucji dr. Andrzeja Sznajdera zaapelował ostatnio bytomski poseł Prawa i Sprawiedliwości Wojciech Szarama. Powołuje się on na wspomniany film Anity Gargas, pisząc między innymi tak: „Jak wynika z przedstawionych w filmie faktów istnieje wiele niewyjaśnionych dotąd wątków, na podstawie których formułowane są przez świadków oraz osoby bliskie ŚP. Joanny Kempińskiej sugestie o możliwości popełnienia zbrodni komunistycznej”. Zdaniem Szaramy tychże wątpliwości nie rozwiało prowadzone już w tej sprawie i zakończone w roku 2004 śledztwo. Żyją natomiast prokuratorzy, którzy zakwalifikowali śmierć jako samobójstwo, żyją też osoby znające ofiarę. Być może one rzucą nowe światło na to, co stało się w domu przy Matejki.